Stad en water in Twente, anno 2075

In Hengelo waadt men door beken, Enschede is als een groene spons en Almelo ligt aan open water. Deze vergezichten komen uit de ruimtelijke verkenning Stad en Water Twente 2075. Frank Stroeken was, als ateliermeester van AtelierOverijssel, verantwoordelijk voor het ontwerpende onderzoek naar waterrobuuste steden in Twente bij een sterk veranderd klimaat.

Als we de broeikasgasuitstoot niet sterk terugdringen, lijkt het klimaat in Twente en de rest van Nederland over 50 jaar op dat van Zuid-Frankrijk nu. We kunnen rekenen op veel meer hittestress, sterk toenemende droogte en periodiek hevigere regenval. Om onze steden leefbaar te houden, moeten we meebewegen. Hoe kunnen we anticiperen op de nabije toekomst? Kunnen we nu al een waterrobuuste stad vormgeven die nieuwe ruimtelijke kwaliteiten oplevert?

Kennis en ideeën uitwisselen

AtelierOverijssel, met Frank Stroeken van Wing als ateliermeester, voerde in 2022 met vele partners in Twente een verkenning uit. De verkenning blikt vooruit naar 2075, omdat stedelijke aanpassingen in woonwijken, infrastructuur en watersystemen, nu eenmaal tijd vergen. In het ontwerpend onderzoek dachten onder meer mensen van waterschap Vechtstromen, provincie Overijssel en enkele Twentse gemeentes mee. Er zijn zes werkateliers georganiseerd waarbij stedenbouwkundige, water- en andere experts uit de regio hun kennis en ideeën uitwisselden.

Drie zones en stedelijke strategieën

De bureaus Tauw, Must en de Urbanisten voerden deelstudies uit. Ingenieursbureau Tauw beschreef te verwachten klimaatveranderingen. Bureau MUST deelde op basis van het landschapsreliëf en watersysteem Twente op in drie zones. Hiermee kon elke stad worden getypeerd met eigen wateropgaven en kwaliteiten. Daarnaast werkten De Urbanisten drie stedelijke strategieën uit:

  • De flexibele stad waarin mensen en de stad zich geleidelijk aanpassen aan het veranderende klimaat.
  • De technologische stad waarin ingenieurs de steden klaar maken voor een ander klimaat.
  • De natuurlijke stad waarin bodem en planten worden ingezet om een aangenaam stadsklimaat te creëren.

Verder ontwierp kunstenaar Esther Kokmeijer publieke installaties getiteld Namens de Bomen over het belang van bomen voor de waterhuishouding in de stad.

De flexibele stad - door Atelier Overijssel
De flexibele stad (Atelier Overijssel)

Nieuwe waterkaart

AtelierOverijssel heeft aan de hand van de bevindingen een nieuwe waterkaart voor Twente ontworpen. Er worden kansen geïdentificeerd en adviezen aangereikt. Elke stad heeft een andere ontwikkelrichting. De bevindingen en conclusies uit het ontwerpend onderzoek zijn te vinden in de ruimtelijke verkenning Stad en Water Twente 2075. De resultaten zijn of worden binnen de verschillende organisaties die meewerkten besproken. Ook in de regionale media is de verkenning opgepikt.

Ontwikkelrichtingen en kansen

  • Enschede Sponswoud houdt water vast in de bodem en het vele groen.
  • Hengelo Bekenstreek is doortrokken van beekdalen als robuuste groenblauwe aders.
  • Almelo Waterstad ligt aan regionaal water en dat geeft spannende contrasten.

Verdere adviezen:

  • Benut de natuur als bondgenoot. En maak gebruik van de natuurlijke verscheidenheid van het landschap.
  • Gebruik de kwaliteiten van water. Ontwerp bijvoorbeeld plekken voor waterberging met een plezierfactor zoals recreatie. Maak van watergangen wandelgangen.
  • Benadruk ook het belang van waterberging en -hergebruik op private grond.
  • Werk interdisciplinair en op meerdere schaalniveaus aan de waterhuishouding in en om de steden.

Samenwerkingspartners

  • AtelierOverijssel
  • Bureau MUST
  • De Urbanisten
  • Kunstenaar Esther Kokmeijer
  • Het Oversticht
  • Landschap Overijssel
  • Kunstenlab
  • Ingenieursbureau TAUW