De landelijke werkgroep Overgangsgebieden Natura 2000 boog zich over een nieuw perspectief voor de overgangsgebieden. Geen eenvoudige opgave, gezien de verscheidenheid aan belangen. Irene van Dorp en Keimpe Wieringa blikken terug op het project. ‘Het is de kunst om met elkaar in gesprek te blijven. We zijn trots op het resultaat, maar realiseren ons ook dat dit pas het begin is.’
Geschreven door Irene van Dorp en Keimpe Wieringa.
Overgangsgebieden zijn overwegend agrarische gebieden grenzend aan Natura 2000-gebieden. Deze gebieden spelen een belangrijke rol bij behoud en herstel van biodiversiteit in Natura2000-gebieden. De werkgroep Overgangsgebieden Natura 2000 dacht na over een nieuw perspectief voor de overgangsgebieden in de transitie van het landelijk gebied. De werkgroep bestond uit medewerkers van landbouw- en natuurorganisaties en van de overheid, die allen op persoonlijke titel deelnamen. Wing begeleidde de werkgroep.
Irene en Keimpe blikken terug op het project. ‘We hebben met de werkgroep nagedacht over hoe we deze gebieden effectief kunnen inzetten voor natuurherstel, terwijl we ook perspectieven bieden voor de boer.’
Geen recept
De politieke gevoeligheid van het thema en de polarisatie in de landbouw, maakten dit een uitdagend project. Het debat over de toekomst van de landbouw is fel, met diverse belangen en zware eisen aan de agrarische sector. Elk gebiedsproces is anders maar gelijkertijd even ingewikkeld. Landschappen, culturen en mensen verschillen sterk per gebied. Er is geen kant-en-klaar recept voor gebiedsprocessen. In overgangsgebieden is het allemaal net een slagje complexer. Daar valt relatief veel winst te halen voor de natuurdoelen en tegelijkertijd zijn de gevolgen voor de landbouw in deze gebieden het grootst. Belangrijk is dat de opgaven voor natuur, water, klimaat en landbouw samen worden opgepakt. De leefbaarheid van het gebied kan weleens een belangrijke sleutel tot succes zijn. Zo kunnen ogenschijnlijk kleine ingrepen, zoals de aanleg van een fietspad, soms een groot verschil maken in het verkrijgen van draagvlak voor projecten. Dat was voor ons wel een eye-opener.
Suddertijd
De betrokken partijen willen allen aan de slag. Maar hoe zorg je ervoor dat iedereen daadwerkelijk meedoet? Daar ligt wat ons betreft de grootste uitdaging. Onderliggende waarden, zoals agrarische bedrijven die soms als generaties lang onderdeel zijn van een gebied, en emotie spelen een belangrijke rol. Het is de kunst om met elkaar in gesprek te blijven, en iedereen aan tafel te houden, zowel agrariërs, als natuurbeheerders en beleidsmakers. Wing is goed in het aanbrengen van structuur in het proces en in het zoeken naar creatieve oplossingen. Gebiedsprocessen zitten, zeker in overgangsgebieden, in een spagaat. Aan de ene kant is daar de urgentie om aan de slag te gaan. Aan de andere kant merken we dat er voldoende tijd nodig is om de verschillende meningen, belangen en waarden te laten samenkomen. Besluiten en beslissingen moeten rijpen. Die ‘suddertijd’ is cruciaal voor het slagen van dit soort processen.
Pas het begin
Inmiddels ligt er een eindrapportage met toekomstperspectieven voor de overgangsgebieden, met een vijfstappenplan voor gebiedsprocessen in deze gebieden. Daarin staat bijvoorbeeld welke keuzes gemaakt moeten worden om de doelen voor klimaat, water, biodiversiteit én toekomstperspectief voor de landbouw te realiseren. We zijn trots op dit resultaat, maar eigenlijk begint het hier pas. Nu moeten beleidsmatige keuzes worden gemaakt, zodat we écht aan de slag kunnen in de overgangsgebieden.
> Lees themanummer Natuur, Bos, Landschap over Overgangsgebieden (pdf)