Jannemarie de Jonge is op 1 december benoemd tot Rijksadviseur fysieke leefomgeving. Daarnaast zal ze als partner betrokken blijven bij Wing. “Juist het ontwerpende vakgebied is goed toegerust om opgaven te verbinden en zo de samenwerking tussen de verschillende Rijksdepartementen én met de regio te ondersteunen.”
Door Alexandra Branderhorst
Het onafhankelijke College van Rijksadviseurs voorziet het kabinet gevraagd en ongevraagd van advies over de ruimtelijke kwaliteit in Nederland. Het bestaat uit één rijksbouwmeester en twee adviseurs voor de fysieke leefomgeving. Jannemarie zal vanuit haar landschappelijke achtergrond meedenken en adviseren over ruimtelijke vraagstukken als bijvoorbeeld klimaatadaptatie in stad en land, nieuwe cultuurlandschappen en de energietransitie.
Wat spreekt je aan in de rol van Rijksadviseur?
“Het is een plek waar je het verschil kan maken. Op dit moment is het heel belangrijk om in te zetten op duurzaamheid op de lange termijn, terwijl de neiging bestaat om kortetermijnoplossingen te zoeken. Deze tijd vraagt bovendien om verbindende oplossingen en daar wil ik vanuit mijn expertise graag aan bijdragen. Waar het Rijk ruimtelijke ordening de afgelopen tien jaar aan de provincies en gemeenten overliet, klonk de laatste jaren weer de roep uit de maatschappij en recent ook de Tweede Kamer om weer meer regie te pakken op nationaal niveau. Dat heeft zijn beslag gekregen in de Omgevingsvisie. Die biedt houvast voor de politiek en het beleid om vanuit verschillende ministeries aan de grote ruimtelijke knelpunten te werken. Nu is er momentum bij het Rijk.”
Welke uitdagingen zie je?
“Het College van Rijksadviseurs valt onder het ministerie van Binnenlandse Zaken. De uitdagingen vanuit de Nationale Omgevingsvisie raken echter ook aan de beleidsterreinen van de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat (I&W), Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Economische Zaken en Klimaat (EZK). De interdepartementale verbinding die nodig is tussen de opgaven vraagt veel aandacht.”
Welke rol zie je daarin voor jezelf?
“Juist het ontwerpende vakgebied is sterk in het koppelen van opgaven die ruimtelijk samenkomen. Ontwerpen is daardoor uitstekend geschikt als een gezamenlijk proces om de interdepartementale samenwerking te ondersteunen. Bij Wing gebruiken we ontwerpen vooral als middel om de dialoog te voeren met kennispartijen, belanghebbenden en sectoren in een gebied. En zo tot gefundeerde en gedragen visies te komen. Als Rijksadviseur verwacht ik die aanpak ook goed in te kunnen zetten.”
Concentreert het college zich vooral op het Rijk en de ministeries?
“Het is belangrijk dat ze in Den Haag de gezamenlijkheid zoeken, maar het Rijk kan zich ook laten inspireren door regionale praktijken. Daar gebeurt al heel veel als het gaat om koppelingen tussen bijvoorbeeld klimaatadaptatie, de energietransitie, de woningopgave, circulaire economie en landbouw. Vaak nog ondanks, en niet dankzij sectoraal rijksbeleid. Voor het Rijk is het zaak om regelgeving en subsidies zo in te zetten dat het een versnelling richting duurzaamheid in de regio ondersteunt.”
De aanstelling tot Rijksadviseur is voor vier jaar, drie dagen per week. Hoe ga je dat combineren met je werk bij Wing?
“Voor het Rijksadviseurschap zoeken ze specifiek mensen die stevig in de praktijk staan en een eigen bureau hebben. Bij Wing was ik al stappen aan het zetten om interne managementtaken over te dragen. Dat proces is nu versneld. Gelukkig is het team ontwerpers de afgelopen jaren verstevigd. De komst van Frank Stroeken heeft een nieuwe impuls gegeven aan het ruimtelijk ontwerp binnen Wing, en we zoeken nog meer versterking, zeker nu ik nog maar een beperkte rol zal hebben in externe projecten. Als partner blijf ik in het bestuur van Wing zitten en blijf ik ook de strategische lijnen voor het bedrijf uitzetten. Verder heb ik vanuit het bestuur altijd een rol gehad op het gebied van ontwikkelen, leren en intervisie. Dat blijft mijn warme belangstelling houden. We zijn net begonnen om het ontwikkelingstraject voor Wingers opnieuw tegen het licht te houden en onze interne leerschool, de Wing Academy te activeren.”
Wat drijft jou in je werkzaamheden?
“Uiteindelijk komt dat toch neer op het werken aan een duurzame samenleving. Voor mij is dat heel breed; daar valt ook sociale rechtvaardigheid onder. De huidige coronapandemie zet de verhoudingen in de samenleving en in de wereld verder op scherp. Nederland heeft de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties ondertekend, maar doet er niet zoveel mee terwijl het een heel breed nationaal en mondiaal richtsnoer is voor de lange termijn. Daarom ben ik blij met de koers van het huidige College van Rijksadviseurs, die de sociale component meer in beeld heeft gebracht. Mijn inzet en inschatting is dat we dat als driemanschap in het nieuwe college gaan voortzetten.”
Lees ook het officiële persbericht op de website van het College van Rijksadviseurs